Huntingtonova bolest

(Huntingtonova korea; kronična progresivna korea; hereditarna korea)

Huntingtonova bolest se nasljeđuje autosomno dominantno a očituje se koreom i progresivnim kognitivnim propadanjem, što obično počinje u srednjoj životnoj dobi. Dijagnoza se postavlja genetičkim testiranjem. Liječi se simptomatski. Prvi krvni srodnici bi se trebali podvrći genetskom testiranju.

Huntingtonova bolest pogađa oba spola podjednako. Javlja se atrofija nucleusa caudatusa, degeneracija populacije malih stanica, pada razina neurotransmitera γ–aminomaslačne kiseline (GABA) i supstance P.

Huntingtonova bolest je posljedica genetske mutacije koja dovodi do abnormalne ekspanzije DNK sekvence CAG, koja kodira aminokiselinu glutamin. Genski produkt, veliki protein nazvan huntingtin, ima veliki lanac poliglutamina, koji nepoznatim mehanizmom dovodi do bolesti. Što je više CAG sekvenci, to bolest ranije počinje i ima teži klinički tijek. Broj CAG kopija se može sukcesivno generacijama povećavati, dovodeći do sve težeg fenotipa bolesti u obitelji.

Simptomi, znakovi i dijagnoza

Simptomi i znakovi bolesti se razvijaju podmuklo, obično počinju u dobi od 35 do 50 godina. Demencija ili psihijatrijski poremećaji (npr. depresija, apatija, iritabilnost, anhedonija, asocijalno ponašanje, bipolarni poremećaj ili shizofrenija) se razvijaju prije ili istodobno s poremećajima pokreta. Pojavljuju se abnormalni pokreti: trzanje udova, živahan hod, nemogućnost obuzdavanja motoričkih radnji kao što su plaženje jezika, grimase lica, ataksija i distonija.

Pogoršavanjem poremećaja, hod postaje nemoguć, gutanje otežano a demencija izrazita. Budući da većina bolesnika zahtijeva smještaj u specijalnim ustanovama, o njezi pred kraj života treba rano razmišljati (vidi str. 2762).

Dijagnoza počiva na tipičnim simptomima i znakovima uz pozitivnu obiteljsku anamnezu, a potvrđuje se genetičkim testiranjem. Neuroradiološke pretrage se primjenjuju kako bi se isključile druge bolesti; u uznapredovaloj Huntingtonovoj bolesti koronarni presjeci CT–a i MR–a pokazuju ventrikle poput vagona teretnog vozila (tj. krajevi su uglati zbog atrofije glave nucleusa caudatusa).

Liječenje

Liječenje je potporno. Koreu i uznemirenost mogu djelomično suzbiti antipsihotici (npr. klorpromazin 25 do 300 mg PO 3×/dan, haloperidol 5 do 45 mg PO 2×/dan) ili rezerpin 0,1 mg PO 1×/dan; doza se povećava dok se ne postigne terapijski učinak ili ne pojave neželjeni učinci (npr. letargija, parkinsonizam; kod rezerpina hipotenzija). Eksperimentalna terapija ima za cilj smanjiti glutaminergičku transmisiju putem N–metil–D–aspartat receptora i pojačati proizvodnju energije u mitohondrijima. Liječenje nadoknadnom GABA–e u mozgu se pokazalo neučinkovito.

Genetičko testiranje i savjetovanje (vidi str. 2143) su važni jer je poremećaj asimptomatski do iza reproduktivne dobi. Ljude koji imaju pozitivnu obiteljsku anamnezu i žele se testirati treba uputiti u centre koji su stručni za kompleksna etička i psihološka pitanja.